با اینکه عکاسی سه‌بعدی آنالوگ حدود ١۶٠سال قدمت دارد، امروز با رشد عکاسی دیجیتال تنها چهار نفر در دنیا این سبک کار می‌کنند.
شهرآرا آنلاین - شکیبا افخمی‌راد| محمدرضا شاه‌پسند، هنرمند مشهدی، تنها فرد ایرانی فعال در این سبک است. او که از ٢٧کشور دنیا و ٢٧استان و هزارو۴۵٠روستا در ایران به سبک سه‌بعدی عکاسی کرده، موفق شده است ٣٠٠اثر خود را به ثبت ملی برساند. اکنون نیز چهارسالی می‌شود که عکس‌هایش را در نگارخانه دائمی در کوهسنگی به نمایش گذاشته و رکورد هزارو۵٠٠بازدیدکننده در یک روز را ثبت کرده است. گفت‌وگوی ما با این هنرمند مشهدی درباره سختی‌های عکاسی سه‌بعدی آنالوگ و تفاوت آن با عکاسی سه‌بعدی دیجیتال است.
ابتدا نخستین سوالی که به ذهن می‌آید، تفاوت عکاسی سه‌بعدی آنالوگ با عکاسی سه‌بعدی دیجیتال است، این شیوه از عکاسی چه ویژگی‌هایی دارد؟
عکاسی سه‌بعدی آنالوگ، تصویربرداری روی اسلاید است و با سه‌بعدی دیجیتال و تلویزیون‌های سه‌بعدی تفاوت زیادی دارد. دیجیتال واقعیت را به مردم نمی‌گوید. شما با به‌روزترین گوشی جهان با کیفیت ٢٠مگاپیکسل عکس می‌گیرید، ولی آنچه به شما نمایش داده می‌شود، بیشتر از یک مگاپیکسل نیست، درحالی‌که نمایش تصویر و آن چیزی که درنهایت ما می‌خواهیم ببینیم، ملاک ارزیابی است. کیفیت دوربین دیجیتال زمانی لازم می‌شود که عکس در اندازه یک بنر ٢ در ٣ چاپ شود ولی در عکاسی آنالوگ، پیکسل مطرح نیست و کیفیت تصویر آنالوگ با بیشترین کیفیتی که چشم می‌بیند، برابری می‌کند و اگر یک تصویر با کیفیت آنالوگ در هر اندازه‌ای بزرگ شود، پیکسل‌های آن به‌هم نمی‌ریزد؛ البته با گران شدن تجهیزات و رشد عکاسی دیجیتال، عکاسی سه‌بعدی آنالوگ به‌ظاهر منسوخ شده و درحال‌حاضر کس دیگری به این کار مشغول نیست.
با توجه به اینکه فقط شما در ایران عکاسی سه‌بعدی آنالوگ می‌کنید، ورود به این عرصه چگونه است؟
بله. ازآنجاکه اساس این کار دوربین است و این دوربین برند شرکت خاصی نیست و به‌صورت دست‌ساز و به تعداد محدودی تولید شده است، فرد علاقه‌مند تنها ازطریق کسی که این دوربین را در اختیار دارد، می‌تواند وارد این عرصه شود. ورود به این عرصه به تجهیزات دیگری نیز نیاز دارد که دستگاه نمایش و اسلایدهای عکاسی از آن جمله‌اند که در حال حاضر، اسلایدهای عکاسی در ایران وجود ندارد و من از ژاپن آن‌ها را سفارش می‌دهم. نکته مهم‌تر اینکه من اگر امروز عکس بگیرم، یک ماه بعد متوجه می‌شوم که عکسم خوب است یا بد. چون دیگر کسی عکاسی آنالوگ نمی‌کند و درخواستی برای محلول ظهور عکس‌ها داده نمی‌شود، این محلول در ایران یا وجود ندارد یا گران‌قیمت است. به این ترتیب عکس‌ها در دنیا جمع و معمولا در آلمان ظاهر می‌شوند و بعد از یک ماه به‌دست ما می‌رسند، از این‌رو تولید هر عکس حدود یک میلیون تومان هزینه دارد بنابراین من معتقدم که می‌شود وارد این حوزه شد اما به عشق و پول زیادی نیاز است.
باتوجه‌به هزینه‌های بالا آیا این هنر پرخرج به درآمدزایی رسیده است؟
من تا ١٠سال فقط عکس می‌گرفتم و آرشیو می‌کردم. ٧سال قبل اولین نمایشگاه انفرادی‌ام را برگزار کردم و از آنجا به بعد کم‌کم وارد حوزه درآمدزایی و اقتصادی شدم. الان در قم، یزد، اصفهان، آلمان و ترکیه نماینده دارم؛ یعنی مدتی طول کشید تا به درآمدزایی برسم. به‌نظر من، خروجی کار هنری به مخاطب نیاز دارد و اگر مخاطب باشد، تقاضا و درنتیجه درآمد را به‌دنبال دارد.
با وجود این سختی‌ها چرا سمت عکاسی سه‌بعدی دیجیتال نمی‌روید؟
در عکاسی آنالوگ، مخاطب عمق را احساس می‌کند اما عکس سه‌بعدیِ دیجیتال، ذهن انسان را ازطریق عینک فریب می‌دهد؛ مثلا مخاطب تصویری می‌بیند که از سطح تلویزیون برجسته شده است. این اتفاق، غیرواقعی و خطای دید است. در عکاسی آنالوگ، خطای دید وجود ندارد و برگ برنده آن، انتقال حس قوی به مخاطب است؛ به همین دلیل واقعی بودن آن لذت‌بخش است و من تمام انگیزه و وقتم را در این حوزه گذاشته‌‌ام و من برخلاف گالری‌های دیگر که اثر را به‌فروش می‌گذارند، لذت دیدن را می‌فروشم.
به نظر شما چه عواملی باعث شده این سبک از عکاسی نتواند جایگاه خود را در هنر پیدا کند؟
عکاسی سه‌بعدی آنالوگ به‌دلیل اینکه تبلیغ‌ناشدنی است، هنوز آن جایگاهی را که باید، پیدا نکرده است. این کار با تبلیغات غیرممکن است و حتی نتیجه برعکس می‌دهد؛ چون ما تبلیغات غلطی مثل سینما هفت‌بعدی داریم، درحالی‌که از لحاظ علمی تنها سه بعد وجود دارد. اینکه صندلی را تکان دهیم، بی‌تردید بعد حساب نمی‌شود. تبلیغات سینه‌به‌سینه، تاثیرگذارترین روش برای ماست که هرچند زمان‌بر است، تاثیرگذاری قوی دارد. به این ترتیب این سبک از عکاسی در کوتاه‌مدت نمی‌تواند ظهور پیدا کند ولی در بلندمدت که جایگاهش را پیدا کرد، ماندگار خواهد بود.
بیشتر عکس‌های شما از طبیعت است، چرا به‌سراغ موضوعات دیگر نمی‌روید؟ خودتان علاقه نداشتید یا در سوژه‌یابی و عکاسی با دوربین سه‌بعدی، محدودیتی وجود دارد؟
در حوزه‌هایی مثل عکاسی از بناهای تاریخی و پرتره هم فعالیت کردم، اما تمرکزم معطوف به عکاسی طبیعت است. از طرف دیگر دوربین سه‌بعدی محدودیت هم دارد؛ به‌عنوان مثال با این دوربین نمی‌توان عکس عمودی گرفت؛ چون دو عکس درکنار هم و باید در خط افق باشند. همچنین با دوربین سه‌بعدی، عکس پرسرعت و درحال حرکت نمی‌توان گرفت و در ٩۵درصد عکس‌ها دوربین باید روی پایه باشد؛ مثلا عکاسی در این سبک با عکاسی خبری که نیاز به سرعت دارد، فاصله زیادی دارد. نشدنی نیست اما سخت است.
به‌طورکلی به‌نظر می‌رسد در عکاسی سه‌بعدی، کفه ترازو به‌سمت فناوری، سنگین‌تر است تا هنر؟
ما یک صنعت و فناوری داریم که خروجی آن عکس است اما موضوعی که می‌تواند مخاطب را تحت‌تاثیر قرار دهد، هنر است. هنر زیبا دیدن، خوب دیدن، شکار لحظه‌ها و توجه دقیق به جزئیات. من برای گرفتن یک عکس، شاید نزدیک به یک سال برنامه‌ریزی کنم و هزاران موضوع را برای گرفتن یک عکس خوب درنظر بگیرم. زمانی که ما به سوژه و آنچه باید به مخاطب انتقال دهیم فکر می‌کنیم، هنر نمایان می‌شود. به این ترتیب فناوری و هنر درکنار هم می‌توانند تصاویر ماندگاری ایجاد کنند.
به‌عنوان تنها کسی که در این عرصه فعالیت می‌کنید، می‌توانید آن را گسترش دهید؟
من ایده برگزاری نمایشگاه در اتوبوسی که صندلی‌های آن برداشته است را پیشنهاد دادم تا به این ترتیب ما نمایشگاه سیار داشته باشیم و بتوانیم تصاویر را در نقاط مختلف کشور به نمایش بگذاریم، اما از این طرح هنوز حمایتی نشده است. طرح دیگری نیز دارم که موافقت اولیه با آن شده و شهردار نیز به‌صورت شفاهی آن را تایید کرده است. براساس این طرح، قرار است تونلی با عنوان گذرگاه آرامش به طول ۵٠متر و عرض ٣متر در کوهسنگی احداث شود و کره‌های نمایش عکس از طبیعت در آن قرار گیرد. امیدوارم از این طرح حمایت شود.
شهرآرا آنلاین
واژه‌های کلیدی:
سه بعدی, آنالوگ, محمدرضا شاه پسند
تاریخ خبر: ۱۳۹۷/۰۸/۲۴