شاید آن‌هایی که از روی فقر و بی‌خانمانی در قبرهای گورستان نصیرآباد زندگی‌شان را می‌گذراندند، خیلی قبل‌تر مجبور به این نوع زندگی شده یا به هر دلیل، این نوع زندگی را انتخاب کرده بودند، اما انتشار عکس‌های یک عکاس خبری از وضعیت آن‌ها، حتی رییس‌جمهور را به‌عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور به واکنش واداشت.

به گزارش ایسنا، هنوز مدت کوتاهی از انتشار گزارش تصویری سعید غلام‌حسینی از زندگی سخت تعدادی کارتن‌خواب در گورستان نصیرآباد باغستان شهریار نگذشته بود که این عکس‌ها فضای شبکه‌های اجتماعی را قُرق کردند و مردم را به واکنش واداشتند.

وضعیت کارتن‌خواب‌ها و زندگی دشوار آن‌ها در روزهای سرد زمستان، موضوع تازه‌ای برای عکاس‌ها و رسانه‌ها نیست و سال‌هاست که با شروع فصل سرما، این معضل اجتماعی موضوع بسیاری از گزارش‌ها و مقاله‌های رسانه‌ها می‌شود، اما این‌بار هوشمندی عکاس و خبرنگار یک رسانه در انتخاب مکانی که این کارتن‌خواب‌ها در آن زندگی می‌کردند، به دیده شدن عکس‌ها و تاثیر گزارش افزود.

اگر همین حالا، در روزهای بارانی و سرد پایتخت، یک عکاس دوربین‌اش را به دست بگیرد و گشتی در خیابان‌های تهران و محله‌های فقیرنشین و محل زندگی حاشیه‌نشین‌ها بزند، هزاران سوژه برای عکاسی وجود دارد؛ اما زندگی در گوری که تا امروز در ذهن‌ها فقط جایی برای دفن مردگان بود، حیرت‌آور، غم‌انگیز و تاثیرگذار است. آن‌ها پیش از آن‌که بمیرند، به آن جای تنگ و تاریک وارد شده‌اند تا قبر، سرپناهی برای روزهای باقی‌مانده عمرشان باشد.

امروزه با گسترش شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، عکس به ابزاری قدرتمند تبدیل شده است. تصویری مستند و سندی ارزشمند از آنچه در اطراف‌مان می‌گذرد و ما از آن بی‌خبریم. در روزگاری که در دست هر کسی، یک گوشی تلفن همراه با قابلیت‌های زیاد وجود دارد که می‌تواند هر اتفاقی را خیلی زودتر از یک خبرنگار یا عکاس خبری به گوش دنیا برساند، این هوشمندی عکاس است که می‌تواند مجموعه عکس‌هایش را به داغ‌ترین عکس‌های روز تبدیل کند. عکس‌هایی که اصغر فرهادی - کارگردان سینما - را مجاب می‌کند به رییس‌جمهور نامه بنویسد و روحانی نیز در نخستین سخنان خود پس از انتشار عکس‌ها، به آن واکنش نشان می‌دهد و درباره‌اش حرف می‌زند.

زمانی یک مجموعه عکس آن‌قدر در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها و فضای مجازی به اشتراک گذاشته می‌شود که وقتی صفحه‌های شخصی افراد مختلف، از مردم عادی گرفته تا هنرمندان و چهره‌های مشهور را باز می‌کنیم، تصویری از آن مجموعه دیده می‌شود، بالاترین مقام اجرایی کشور هم نمی‌تواند نسبت به آن بی‌تفاوت باشد. بدون شک نمی‌توان منکر هماهنگی رسانه‌ها در به اشتراک گذاشتن این عکس‌ها و تاثیرگذاری چند برابر آن‌ها شد.

عکاسان خبری و آن‌هایی که دوربین‌های‌شان را با آگاهی از این‌که رسالتی دارند، در دست می‌گیرند، هنوز می‌توانند در دنیایی که هر روز هزاران عکس در آن منتشر و به اشتراک گذاشته می‌شود و درباره‌اش حرف می‌زنند، تاثیرگذار باشند. اگرچه عکس را به‌دلیل نوع نگاه عکاس و دید هنرمندانه او به یک موضوع جزیی، جزو هنرهای تجسمی می‌دانند، اما گاهی این هنر مرزها را می‌پیماید و فراتر از آنچه هست، ظاهر می‌شود.

راستی؛ هر هفته بازار سیاهی در محله هرندی (شوش) تهران تشکیل می‌شود و در آن، کودکانی خرید و فروش می‌شوند! این اتفاق یادآور دوران مصر باستان است که خرید و فروش برده رواج داشت. تا کنون چندبار چند رسانه از جمله ایسنا، درباره این فاجعه گزارش نوشته‌اند؛ اما هیچ‌گاه مانند گزارش «گورخواب‌ها» انعکاس نیافتند، چون تصویری به پیوست نداشتند که اگر داشتند، چه پرسروصداتر می‌شدند.

سمیرا زالپور / خبرنگار ایسنا